این کشور که سال‌ها وابسته به نفت بوده در این عرصه میلیاردها دلار هزینه می‌کند تا خود را به قطبی برای تولید خودروهای الکتریکی تبدیل کند. حالا سرمایه‌گذاری در خودروهای الکتریکی به بخشی از تلاش‌های محمد بن‌سلمان برای تنوع ‌بخشیدن به منابع درآمد اقتصادی این کشور تبدیل شده است؛ موضوعی که می‌تواند برای برخی کشورها از جمله ایران مورد توجه باشد.
ماده معدنی لیتیوم به خاطر انعطاف‌پذیری زیاد و کمک به استفاده کمتر از سوخت‌های فسیلی و تولید باتری، دوربین، موتور،‌ خودرو، تلفن ‌همراه، رایانه، هواپیما، چرخ قطار و حتی داروسازی آنقدر قابل توجه است که باعث شده اهمیت لیتیوم در چند سال اخیر چندین برابر شود.

این ماده معدنی که نفت قرن ۲۱ نامیده شده، جزئی ضروری برای ساخت باتری‌‌های لوازم خانگی و ماشین‌‌های الکتریکی شناخته شده اما چند سالی است که تقاضا برای این ماده معدنی به عنوان بخشی از روند جهانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌ای و تحول سبز به شدت افزایش یافته است. آنچه که این ماده معدنی را ارزشمند کرده، تمرکز بر آن تا سال ۲۰۳۰ برای تولید خودروهای برقی است.

شیلی با ۸میلیون تن ذخایر لیتیوم، بیشترین میزان ذخایر این ماده معدنی را در جهان دارد. پس از آن ایران با ۸میلیون و ۵۰۰هزار تن قرار دارد و استرالیا و آرژانتین به ترتیب با دارا بودن ۲میلیون و ۷۰۰هزار تن و ۲میلیون تن ذخایر لیتیوم در رتبه‌های سوم و چهارم جهان قرار دارند.

در این خصوص وزیر صنعت و منابع معدنی عربستان گفت: با هدف تولید باتری خودروهای الکتریکی و سرمایه‌گذاری در این بخش، این کشور در نظر دارد لیتیوم مورد نیاز خود را از کشورهای دیگر تامین کند، اگرچه تلاش‌ها برای تامین لیتیوم از منابع داخلی عربستان هنوز در مراحل اولیه قرار دارد. عربستان سعودی که اقتصاد آن دهه‌هاست متکی به نفت بوده، میلیاردها دلار هزینه ‌کرده است تا خود را به قطبی برای تولید خودروهای الکتریکی تبدیل کند.

سرمایه‌گذاری در بخش خودروهای الکتریکی، بخشی از تلاش‌های محمد بن‌سلمان به عنوان ولیعهد عربستان برای تنوع ‌بخشیدن به منابع درآمد اقتصادی این کشور است. وزیر صنعت و منابع معدنی عربستان سعودی در مصاحبه‌ای اظهار داشت: لیتیوم یک ماده معدنی بسیار مهم است که بخش عمده‌ای از زنجیره تامین به ویژه در صنعت باتری به شمار می‌رود. وی بیان کرد: لیتیوم به جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره انسان تبدیل شده است.
وزیر صنعت و منابع معدنی عربستان سعودی در همین راستا عنوان کرد: شرکت آرامکو عملیات اکتشاف استخراج لیتیوم از آب دریا و تخلیه آب شور از میادین نفتی عربستان را آغاز کرده است. با این حال، هنوز نمی‌توان در خصوص احتمال موفقیت‌آمیز بودن اجرای این طرح‌ سخن گفت.
الخورایف خاطرنشان کرد: اگرچه می‌توان به نتایج عملیات اکتشافی مذکور امیدوار بود اما باید اقدامات بیشتری در این زمینه انجام شود. وی با اشاره به حجم ذخایر معدنی و امکان تغلیظ سنگ‌های معدنی، از این دو به عنوان ویژگی‌هایی نام برد که در هنگام بررسی صرفه اقتصادی چنین پروژه‌هایی باید مورد ارزیابی قرار گیرد.
به گفته وزیر صنعت و منابع معدنی عربستان سعودی، طبق بررسی‌های انجام‌شده عملیات استخراج لیتیوم از آب دریا در عربستان، احتمالا از دو ویژگی حجم ذخایر معدنی مناسب و امکان تغلیظ سنگ‌های معدنی مبرا است.
لازم به ذکر است صندوق سرمایه‌گذاری دولتی عربستان سعودی و صندوق سرمایه‌گذاری عمومی (PIF) این کشور با همکاری شرکت «Ma’aden»، صندوق سرمایه مشترکی به نام صندوق
«Manara Minerals» را برای تخصیص سرمایه به منظور خرید دارایی‌های معدنی در خارج از عربستان در سال ۲۰۲۳ تشکیل دادند. در همین راستا، تمایل سرمایه‌گذاران عربستان در بخش معادن لیتیوم، تمرکز روی خرید دارایی‌های لیتیوم سبز است.
الخورایف در پاسخ به سوالی درخصوص سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی در صنعت لیتیوم اظهار داشت: تمامی نیازهای وزارت صنعت و منابع معدنی عربستان سعودی برای تامین لیتیوم به هر طریق ممکن تامین خواهد شد. این نیازها یا از طریق تولید لیتیوم در داخل عربستان یا از طریق واردات با استفاده از سرمایه‌ تخصیص یافته از صندوق «Manara Minerals» یا دیگر سرمایه‌گذاران برآورده می‌شود.
رودریگو اورکیزا مدیر بخش امور بین‌الملل وزارت خارجه شیلی به گفت‌وگوی انجام شده میان سفارت عربستان سعودی در سانتیاگو با وزیر معادن شیلی در هفته سوم آوریل ۲۰۲۴ به منظور میزبان از هیاتی از عربستان در اواخر سال جاری میلادی در خصوص سرمایه‌گذاری‌های بالقوه در بخش معدن شیلی اشاره کرد.آرورا ویلیامز وزیر معادن شیلی از بیان جزئیات در رابطه با معادنی که عربستان سعودی تمایل به سرمایه‌گذاری در آنها کرده است، خودداری کرد. الخورایف از گفت‌و‌گوهای انجام شده میان عربستان و شیلی در خصوص اعطای مجوز استخراج لیتیوم از معادن شیلی ابراز بی‌اطلاعی کرد.

اهمیت لیتیوم ایران
چندی پیش بود که در خبرها مطرح شد کشف ایران در این عرصه قوانین زنجیره تامین جهانی را تغییر خواهد داد چراکه چین بین ۷۰ تا ۷۴درصد لیتیوم مورد نیاز خود را از استرالیا، برزیل، کانادا و زیمبابوه وارد می‌کند بنابراین این یک فرصت غیرقابل جایگزین برای این کشور است تا وابستگی خود را به تامین‌کنندگان سنتی کاهش دهد و در بخش نوپای لیتیوم ایران سرمایه‌گذاری کند.

هرچند ویژگی‌ لیتیوم ایران و زمان و هزینه تولید و پالایش آن هنوز مشخص نیست، اما گفته می‌شود که پتانسیل تغییر چشم‌انداز زنجیره‌های تامین لیتیوم جهانی را دارد و در نتیجه می‌تواند وابستگی چین به استرالیا را کاهش دهد. در ادامه با میزان ذخایر لیتیوم ایران، استرالیا ممکن است خود را در بلاتکلیفی سیاسی و اقتصادی ببیند، بنابراین کشف لیتیوم در ایران ممکن است رهبری استرالیا را در این عرصه در سطح جهانی تهدید کند.
با توجه به رشد روزافزون تقاضای لیتیوم در سطح جهان، این کشف چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای را برای اقتصاد ایران که مدت‌هاست تحت فشار تحریم‌های غرب و آمریکا رنج می‌برد، دارد. این کشف همچنین نقطه عطفی در رقابت ژئوپلیتیکی برای تامین امنیت زنجیره تامین لیتیوم است. گفته می‌شود حجم لیتیوم کشف شده در ایران ۵/۸میلیون تن تخمین زده می‌شود که می‌تواند کشور ما را به عنوان دومین دارنده ذخایر لیتیوم در جهان پس از شیلی که دارای ۲/۹میلیون متریک تن لیتیوم در خاک خود است، قرار دهد.
ایران با وجود ثروت هنگفتی که در بخش معدن دارد، در تلاش است تا این بخش را با ظرفیت کامل به کار گیرد، به خصوص که دارای ذخایر زیادی همچون روی، مس، نمک، زغال‌سنگ، سنگ‌آهن، اورانیوم، سرب، طلا، بوکسیت (برای آلومینیوم)، مولیبدن، آنتیموان، گوگرد، ماسه و شن است. اما سال‌ها تحریم بین‌المللی برای محدود کردن برنامه توسعه هسته‌ای ایران منجر به عدم سرمایه‌گذاری در اقتصاد معدن شده است. حالا گفته می‌شود که نیاز روزافزون به لیتیوم، سرمایه‌گذاران بین‌المللی را به سمت ایران خواهد کشاند.
صرف‌نظر از تولید و صادرات فلز ایران، تنها یافتن ۷درصد ذخایر معدنی جهان در ایران، این کشور را به مرکز ثقل مواد معدنی در جهان تبدیل کرده است. بلافاصله پس از کشف میدان لیتیوم در استان همدان، صحبت‌ها درباره تاثیر این کشف بر بازارهای انرژی و معدن جهانی آغاز شد. لیتیوم ایران می‌تواند مرکز ثقل منابع انرژی طبیعی در خاورمیانه به ویژه پس از شروع تکیه بر انرژی پاک و شروع به کنار گذاشتن نفت باقی بماند.

کارشناسان باور دارند که این امر وزن ژئوپلیتیکی را از عربستان سعودی، به عنوان مرکز انرژی حیاتی، به سمت ایران منتقل می‌کند. ایلان ماسک رییس شرکت خودروهای الکتریکی آمریکایی تسلا گفته است که عامل تعیین‌کننده در صنعت تولید باتری‌های لیتیومی به کنترل منابع لیتیومی مربوط نمی‌شود، بلکه به توانایی پردازش آنها مربوط است.

در واقع گفته می‌شود مساله مهم ظرفیت پردازش، تصفیه و پالایش عناصر لیتیومی است که ایران در این زمینه توانمند نیست. با توجه به اینکه این ماده معدنی بیشتر در شورابه‌ها و گنبدهای نمکی واقع شده، نکته حائزاهمیت عیار پایین لیتیوم در آنهاست که ما را ناچار می‌کند از روش‌های صنعتی متداول برای استحصال لیتیوم از این منابع استفاده کنیم که در آن ناتوان هستیم. البته با توجه به اینکه نیاز است از تکنولوژی‌های جدید بر مبنای جداسازی انتخابی استفاده شود، ایران از قدرت‌های دیگر کمک گرفته است.

در این خصوص پیشتر یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی پیشنهاد داده بود که ایران باید جلساتی را با کشورهای استرالیا و چین برگزار کند تا این کشورها در استخراج این معادن به ما کمک کنند. در ادامه چندی پیش بود که در خبرها آمد کارشناسانی از روسیه برای نمونه‌برداری در نقاط مختلف کشور در حال فعالیت بوده و قرار است مشکل ضعف تکنولوژی را حل کنند و در این خصوص ایمیدرو از رویکردی جدید در عرصه لیتیوم کشور خبر داد.
لیتیوم که وجودش در دنیای امروز یکی از ملزومات تکنولوژی محسوب می‌شود، ‌یک فلز قلیایی نقره‌ای- سفید است. این عنصر در شرایط استاندارد دما و فشار سبک‌ترین فلز و کم‌چگالی‌ترین عنصر جامد است. این ماده به دلیل ارزش و اهمیت بالای این فلز در تولید باتری برای صنایع مختلف الکترونیکی از جمله خودروهای برقی، لپ‌تاپ‌ها، تلفن‌های همراه، پنل‌های خورشیدی و لوازم جانبی است.

علاوه بر این، لیتیوم نیروی کششی زیادی دارد و به دلیل وزن کم آن گزینه بسیار مناسبی برای باتری‌های کم‌وزن و پرانرژی است. این ماده معدنی همراه با سرب آلیاژی را تولید می‌کند که در ساختن بلبرینگ چرخ‌های قطار استفاده می‌شود. از دیگر مصارف لیتیوم می‌توان به کاربرد آن در صنعت داروسازی اشاره کرد.

منبع: روزنامه جهان صنعت